Andrea Riccardi: "Samen leven tussen de volkeren, in de periferieën en in de steden, is een revolutie die mogelijk is, als we starten vanuit het hart en het Evangelie"

Heilige Vader,
Dank u voor uw aanwezigheid in ons midden. Zoals u weet hebben wij voor de 50e verjaardag van onze Gemeenschap gekozen om niet op feestelijke wijze naar binnen te kijken of om ons te verheugen over enkele successen, maar om naar de toekomst te kijken. Het gaat er niet om plannen te maken die de geschiedenis telkens weer in de war stuurt, maar om te zien wie op onze weg komt, wie vandaag hulp nodig heeft, welke vragen gesteld worden. Kortom, waar het leven en de geschiedenis vandaan komen.
De tijd is veranderd sinds ons ontstaan in 1968. Hele werelden zijn verdwenen, zoals de regimes van Oost-Europa en de krachten van de revolutionaire utopie. De nieuwe werelden van het zuiden hebben de hoop verloren om nieuw te zijn en hebben de oorlog leren kennen. Alles is geglobaliseerd en is een grote markt geworden. Maar het lijkt alsof er weinig veranderd is in de machten die de geschiedenis beheersen, zoals het geld, zoals u meermaals hebt aangegeven. Is het vandaag onmogelijk om de wereld te veranderen?
Ze zeggen dat het geglobaliseerde tijdperk te gecompliceerd is. We moeten bovenal overleven: ons beschermen tegen de anderen, tegen wie anders zijn, tegen de armen. Het is de logica van aan jezelf denken: het gaat van persoonlijk egocentrisme naar nationaal egocentrisme. Elk land moet zich afsluiten en zichzelf redden van de mensenmassa's van de wereld.
Mensen voelen zich slachtoffer en zijn bang. We leven in een tijd van alomtegenwoordige boosheid: tegenover de anderen, tegenover wie anders zijn, de armen, de veronderstelde vijanden. Een tijd van pijn, waar geweld heerst en oorlog zonder einde: in Syrië en Zuid-Soedan. En het geweld loert aan de deur van elke samenleving. De verleiding is het pessimisme dat leidt tot afsluiting en traagheid. Maar hoe kunnen de vrienden van de Verrezene pessimisten zijn?
De H. Augustinus zegt: 'En jullie zeggen: Het zijn moeilijke tijden ... Leef goed, en met het goede leven zullen jullie de tijden veranderen: verander de tijden en jullie zullen niets te klagen hebben!' (Preek 311, 8). Wij hebben van de jaren rond 1968 de overtuiging behouden dat alles kan veranderen en dat dit ook van ons afhangt. Het Concilie heeft ons het Woord van God gegeven, dat ons hart, verstand en de weg verlicht, terwijl het geloof groeit, ook in de duisternis. Ook in de duisternis moeten wij vooruitgaan!
Dit bevrijdt ons van het respect dat klein maakt en angstig, gierig, klerikaal en conservatief. Judit, de vrouw die met haar schoonheid de arrogante man verzwakte, leerde ons: 'wie ontzag heeft voor de Heer, zal altijd groot zijn.' Groot, dat wil zeggen: de uitdaging aanvaarden om de wereld beter te maken, met blote handen en met het Woord: de instrumenten van het evangelie. En het zijn de beste instrumenten: 'Mijn verzwakte volk begon te roepen' - zegt Judit - 'mijn volk verhief zijn stem en zij werden verdreven.' (16, 11). Het is de kracht van de nederigen en de armen..
Ik zou willen zeggen - niet om u een compliment te maken maar om te zeggen hoe het feitelijk is - dat u vanaf Evangelii gaudium hebt voorgesteld om de straat op te gaan, buiten de instituten, de sacristieën, de pastorale plannen, de zelfgerichtheid, het egocentrisme, onze zuiverheid. Een groot volk is op weg gegaan. We zien veel mensen die goed willen doen, er zijn middelen en er is energie, niet alleen boosheid maar veel liefde. En dit geeft hoop en vreugde.
In dit opzicht voelt Sant'Egidio zich geen gemeenschap van perfecte mensen (hoe zouden we dat kunnen zijn?), maar een gemeenschap van een volk, misschien klein maar zonder grenzen, want betrokken bij de pijn dichtbij en veraf. De boosheid en het egocentrisme worden genezen, als wij met sympathie op weg gaan, rekenschap afleggen van de hoop en helpen om de armen te ontmoeten, die de ware meesters van de waarheid van het leven zijn. Dit is de vreugde van het Evangelie die wij proeven.
De tijd van de boosheid kan een tijd van de broederschap en van de geest worden. U zei ons in 2016 in Assisi: 'wij geloven in een broederlijke wereld en hopen erop.' Een eenvoudige maar beslissende droom. U voegde eraan toe: 'Onze toekomst is samen leven. Daarom zijn wij geroepen om ons te bevrijden van de zware last van het wantrouwen, van het fundamentalisme en van de haat.' Dit is geen onmogelijk programma: sterker nog, het is een vraag die klinkt uit het gekerm van de armen, de volkeren en de aarde. Ons gebed is afgestemd op dit gekerm, hier in deze basiliek en op elke plaats waar wij zijn.
Samen leven voor een broederlijke wereld, tussen de volkeren, in de periferieën en in de steden, is een revolutie die mogelijk is, als we starten vanuit het hart en het Evangelie. Olivier Clement, vriend en orthodox theoloog, zei: 'De enige creatieve revoluties in de geschiedenis zijn geboren uit de verandering van het hart.' De Kerk, moeder van de hoop, ondersteunt ons. En ook u, Heilige Vader, ondersteunt ons sinds vijf jaar met uw woord. Christus, die van boven vanuit de mozaïek met tedere ogen naar ons kijkt en zijn moeder innig omhelst, maakt dit mogelijk. Dank u!